FİLİSTİNLİLERE SOSYAL YARDIMDA BULUNACAK ULUSLARARASI STK'LAR VE ÇALIŞANLARININ İSRAİL'DEKİ KAYIT VE VİZE İŞLEMLERİNİ DÜZENLEYEN HÜKÜMET KARARI HAKKINDA BİLGİ NOTU

1.İsrail Başbakanlık Ofisi tarafından 9 Aralık 2024 tarihinde yayınlanan 2542 sayılı ve "Temel Faaliyetleri Filistinlilerin Refahına Katkı Sağlamak olan Uluslararası Hükümetdışı Kuruluşlar" başlıklı hükümet kararıyla; Filistinlilere sosyal yardımda bulunmak üzere faaliyet gösteren uluslararası STK'ların İsrail'de kayıtları ile çalışanlarının vize işlemlerine yönelik sürecin yürütülmesi ve onay yetkisi, İsrail Refah ve Sosyal İşler Bakanlığı'ndan alınarak Diaspora İşleri ve Antisemitizmle Mücadele Bakanlığı'nın başkanlığında ihdas edilen bakanlıklararası bir kurula devredilmiştir.

Bahsekonu kurul, İsrail Savunma Bakanlığı'na bağlı İşgal Altındaki Filistin Topraklarında Hükümet Faaliyetlerini Koordinasyon Birimi (COGAT), Savunma Bakanlığı bünyesindeki Mali Terörle Mücadele Ulusal Bürosu (NBCTF/Matal), Dışişleri Bakanlığı, iç güvenlik istihbarat birimi Şin Bet, İsrail Polisi, Ulusal Güvenlik Bakanlığı, Refah ve Sosyal İşler Bakanlığı, Yerleşimler ve Ulusal Misyonlar Bakanlığı ile İsrail Nüfus ve Göç İdaresi (PIBA) temsilcilerinden oluşmaktadır.

2.Anılan kurul tarafından hazırlanan, STK'ların İsrail'deki kayıtları ile çalışanlarının vize işlemleri hakkındaki yeni prosedür 10 Mart 2025 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş olup, 11 Mart 2025 tarihinde "Filistinli Sakinlere İnsani Yardım Amacıyla Faaliyet Gösteren Uluslararası Sivil Toplum Örgütlerinin Kaydı ve Yabancı Çalışanları için Görüş Verilmesine İlişkin Kılavuz" yayınlanmıştır.

Kılavuzda maruz kaydadeğer hususlar aşağıda sunulmaktadır.

i) Kılavuzda, STK kayıt sürecinin, birinci amacı veya faaliyetleri Filistin sakinlerine insani/sosyal yardım sağlamaya odaklanan uluslararası hükümetdışı insani yardım kuruluşları için geçerli olacağı ve "işgal altındaki Doğu Kudüs'te bulunanlar dahil İsrail vatandaşları veya oturum izni sahiplerine yardım amacı güden kuruluşların kaydedilmeyeceği, bu kuruluşların çalışanlarına dair görüş oluşturulmayacağı" belirtilmektedir.

Filistinlilere yardım faaliyetinde bulunacak uluslararası STK'lardan istenen belgeler arasında, "Gazze Şeridi'nde faaliyet göstermediği sürece, kuruluşun Filistin bölgelerindeki faaliyetlerine yönelik olarak Filistin Yönetimi'nden alınacak yetki belgesi" ile “STK'nın İsrail'de asgari bir yıl süreyle kiralayacağı ofisin kira kontratı” da bulunmaktadır.

(Bu çerçevede, STK kayıt sürecinin, işgal altındaki Batı Şeria'da mukim Filistinlilere insani yardım faaliyetlerinde bulunmak üzere İsrail'de ofis kiralayarak İsrail Devleti nezdinde kaydolacak uluslararası STK'ları etkileyeceği anlaşılmaktadır.

Bununla birlikte, kılavuzda Gazze Şeridi'ne yukarıda maruz çerçevede bir kere atıfta bulunulduğu cihetle, Gazze Şeridi'ne yönelik faaliyet göstermek isteyen STK'ların nasıl bir kayıt süreciyle karşılaşacakları bu aşamada net değildir.)

ii) İsrail'de kayıt olmak isteyen veya (İsrail'deki Yabancı İşçiler Kanunu uyarınca) bünyesinde Filistin sakini olmayan yabancı çalışan istihdam ederek bu çalışan(lar) için İsrail'de çalışma vizesi talep eden STK'lardan, kuruluşun faaliyetleri ile istihdam edilmek istenen yabancı çalışan(lar)ın faaliyetlerinin Filistinlilerin sosyal durumuna katkı sağlamak için elzem olduğuna dair bir "gerekçe metni" sunmaları istenmektedir.

iii) STK'ların ve çalışma vizesi için talepte bulunacak yabancı çalışanın başvurularının Diaspora İşleri ve Antisemitizmle Mücadele Bakanlığı'nın internet sitesinde oluşturulacak "application management system" üzerinden iletileceği, başvuruların 45 günlük süre içinde sonuçlandırılacağı, eksik evrak tespit edilmesi halinde başvuru sahibine evrakını tamamlamak üzere belirli bir süre verileceği kaydedilmektedir.

iv) İsrail'de kaydına izin verilen uluslararası STK'nın kayıt süresinin üç yıl, STK çalışanına çalışma vizesi ita edilmesi için verilecek olumlu görüşün ise bir yıl geçerli olacağı belirtilmektedir.

v) Kayıt için başvuran uluslararası STK'nın,

-İsrail'in "Yahudi ve demokratik" bir devlet olduğunu inkar etmesi, ırkçılığa başvurması, yazılı veya şifahi olarak Holokost'u ve "7 Ekim 2023 saldırılarını" reddetmesi,

-Düşman bir devletin" silahlı mücadelesini veya İsrail aleyhindeki bir terör örgütünü desteklemesi,

-Mali Terörle Mücadele Ulusal Bürosu (NBCTF/Matal) tarafından oluşturulan "teröre destek veren STK'lar listesi"nde yer alması,

-Suç teşkil eden faaliyetleri nedeniyle kamu güvenliğine tehdit oluşturması, faaliyetlerinin İsrail'deki veya işgal altındaki Batı Şeria'daki yasalar uyarınca suç teşkil etmesi,

-İsrail Silahlı Kuvvetleri veya İsrail'in güvenlik kurumlarınca "görev kapsamında" gerçekleştirilen faaliyetler nedeniyle herhangi bir ülkede veya uluslararası mahkemede İsrail vatandaşlarına yönelik açılan davalara şifahen veya yazılı olarak destek vermesi,

-Faaliyetlerine dair yalan beyanda bulunması,

-Kurucusu, yönetim kurulu üyesi veya bir çalışanının başvurudan önceki yedi yıl içinde bilerek ve sarih şekilde İsrail'i boykot çağrısında bulunması,

-Bakanlıklararası kurulun bu hallerin tamamı ya da birinin oluştuğuna dair kanıya sahip olması halinde, STK'nın kayıt başvurusunun reddedileceği belirtilmektedir.

Aynı kriterlerin, İsrail'de çalışma izni için başvuran uluslararası STK çalışanları için de geçerli olduğu ve yukarıdaki hallerden birinin veya hepsinin tespiti durumunda çalışana İsrail'de çalışma vizesi için olumlu görüş verilmeyeceği kaydedilmektedir.

Sözkonusu kriterlerin sadece İsrail'de kayıt veya çalışma vizesi için ilk kez başvuracak uluslararası STK veya çalışanlar için geçerli olmayıp, halihazırda İsrail'de kayıtlı bulunan veya çalışma vizesini haiz bir uluslararası STK veya çalışanının, İsrail'deki kayıt ve kalış süresini uzatmak için başvuru yapması halinde de yukarıdaki kriterlerin devreye gireceği ve yukarıdaki hususlardan biri veya hepsinin tespit edilmesi halinde, STK veya çalışanın İsrail'deki mevcut statüsünün iptal edileceği ifade edilmektedir.

3.Sözkonusu hükümet kararı ve kılavuzda yer alan açıklamalardan;

-9 Mart 2025-9 Eylül 2025 döneminin, STK ve çalışanlarının kayıt/vize işlemlerinin İsrail Diaspora İşleri ve Antisemitizmle Mücadele Bakanlığı nezdindeki kurula aktarılması için geçiş süreci niteliğinde olacağı,

-Bahsekonu hükümet kararının yayınlandığı 9 Aralık 2024 tarihinden önce İsrail Refah ve Sosyal İşler Bakanlığı tarafından kaydedilmiş olan STK’ların da, gerekli bilgi ve belgeleri 9 Eylül 2025 tarihine kadar İsrail Diaspora İşleri ve Antisemitizmle Mücadele Bakanlığı yönetimine sunmaları ve yeniden kayıt olmaları gerektiği,

-Aksi takdirde, sözkonusu STK'ların geçici sürecin bitiminde (9 Eylül 2025) mevcut kayıt statülerini kaybedecekleri ve çalışanları için (vize statülerini olumsuz etkileyeceği değerlendirilen) olumsuz görüş oluşturulacağı anlaşılmaktadır.

Nitekim, Diaspora İşleri ve Antisemitizmle Mücadele Bakanlığı’nın internet sitesinde İsrail’de kayıt/vize itası için başvuracak STK’lar ile çalışanlarının gerekli bilgi ve belgelerini "https://govextra.gov.il/mda/ngo/registration" sayfasının sonunda yer alan formlar üzerinden 9 Eylül 2025 tarihine kadar anılan Bakanlığa göndermeleri talep edilmektedir.